Die hele coronacrisis is natuurlijk een drama voor de reis- en luchtvaartsector. Niet alleen verkoop je niks, maar moet je ook nog een keer terugbetalen wat je niet hebt kunnen vliegen. Dat terugbetalen werd overigens heel snel door airlines stopgezet “Als we de autorefund niet dichtzetten, bloeden we dood” verzuchtte een airlinevertegenwoordiger tegen me. Ook het manueel aanvragen van een refund werd door vele maatschappijen onmogelijk gemaakt of op de lange baan geschoven.
Ik begrijp het wel, maar de pakketreizenverkopers zaten vervolgens met een giga-probleem. Ook zij konden alles annuleren en wat je van de airline niet terugkrijgt, kun je aan de klant niet doorstorten. Vliegensvlug werd door de reisbranche een voucherregeling mét terugbetaalgarantie van de SGR in elkaar gedraaid zodat klanten met een gerust gevoel het voucher konden accepteren. Geld terug kon ook, maar niet op korte termijn.
Echter niet bij airlines. In de meeste gevallen kreeg je ongevraagd een ongedekt voucher met een looptijd van soms meer dan een jaar. Anderen weigerden zelfs na afloop van de voucher geldteruggave, of je moest een fee betalen voor het besteden van het voucher. Kortom: een gedwongen lening zonder enige garantie op afbetaling aan partijen die er financieel slecht voor staan. En dat allemaal volstrekt in strijd met de wet. Eerlijk gezegd vielen mijn klompen helemaal uit toen minister Van Nieuwenhuizen ijskoud eind maart de ILT vroeg ten aanzien van de uitgave van vouchers door airlines “effe de andere kant op te kijken”.
Niet zo gek dus dat de Minister door de EU keihard werd teruggefloten. Op 11 juni schreef ze de Kamer dat de aanwijzing was ingetrokken en “daarmee handhaaft de ILT de verordening weer”. Nou, dan ga ik u even iets verklappen en dat is dat dat zo niet werkt. Om de ILT “te helpen” heeft ook de ANVR een lijstje gestuurd van enkele tientallen airlines die zich nergens wat van aantrekken. In de praktijk doet de ILT echt helemaal niks, en dat komt de reisbranche slecht uit, want zij krijgen, anders dan luchtvaartmaatschappijen geen pepernoot aan specifieke financiële steun van de overheid.
Als je alles bij elkaar optelt, hebben airlines in Europa tot nu toe (cijfers eind juni) een 34,4 miljard aan staatssteun en overheidsleningen opgehaald. Nergens is de eis gesteld dat consument of reisorganisator wél even netjes moet worden terugbetaald. Niet elke overheid wil of kan even geld storten in de kas van een airline, waardoor binnen en buiten de EU maatschappijen failliet gaan en de klant met waardeloze vouchers zit.
Ik snap de paniek in de eerste dagen. En het is prima dat airlines extra waarde bovenop de vouchers geven om de acceptatie te vergroten. Maar er zijn er ook bij die vouchers uitgeven, geld terug weigeren en tegelijk melden voorlopig niet op Nederland te vliegen. Dan moet je natuurlijk niet gek opkijken als klant en reisorganisatie bij dit soort airlines er met het gestrekte been in gaan. In dat kader denk ik dat het IATA persbericht van juni “The worst may be yet to come” wel klopt.
Walter Schut
Adjunct-directeur ANVR
Deze column verscheen eerder in Luchtvaartnieuws Magazine. Word hier abonnee. Of klik hier om het magazine te bestellen.